عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ گفت: اگرچه وجود جاذبه‌های مذهبی شرط لازم توسعه قطبهای گردشگری مذهبی است، اما کافی نبوده و تا زمانی‌که زیرساخت‌های مساعد و مطلوب برای میزبانی گردشگر فراهم نباشد، جاذبه‌ها، هر چه قدر هم منحصربه‌فرد، توانایی عرض اندام ندارند.
به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دکتر محمدحسین ایمانی‌خوشخو در سومین روز نهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که به صورت برخط برگزار شد، سازوکارهای دستیابی و تحقق سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با محوریت قطبهای گردشگری مذهبی را تشریح کرد.
وی گفت: اگرچه از گردشگری عمدتاً به‌عنوان موتور محرک اقتصاد یاد می‌شود، اما اهمیت وجه فرهنگی این صنعت موجب اشاره مستقیم به گسترش قطبهای گردشگری با محوریت مناطق و مراکز هویت ساز در یک بند مجزای سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ خاطرنشان کرد: از آنجایی که قطبی‌سازی گردشگری مناطق هویت‌ساز منجر به تمرکز امکانات و به‌تبع آن، هزینه‌کرد گردشگر در نقاطی خاص می‌شود، در عین گسترش قطبهای گردشگری، توزیع و پراکندگی متوازن قطبهای مزبور نباید از نظر دور بماند. همچنین باید تاکید کرد که ایجاد زیرساخت‌های پیشرفته در راستای فعال کردن قابلیت‌های سرزمینی، به‌نوعی یکی از پیش‌شرط‌های اولیه تحقق بند ۳۴ است. در واقع، اگرچه وجود جاذبه‌های مذهبی شرط لازم توسعه قطبهای گردشگری مذهبی است، اما کافی نبوده و تا زمانی‌که زیرساخت‌های مساعد و مطلوب برای میزبانی گردشگر فراهم نباشد، جاذبه‌ها، هر چه قدر هم منحصربه‌فرد، توانایی عرض اندام ندارند.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ ادامه داد: نکته دیگری که نباید مغفول بماند، انعکاس ماهیت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در تدوین قوانین و انجام فعالیت‌های لازم در مسیر تحقق این بند است. به عبارتی، از آنجایی‌که در اسلامی بودن به آرمان‌ها نظر داریم و در ایرانی بودن به واقعیت‌ها؛ در گسترش قطبهای گردشگری مذهبی، همواره تقید به اصول قرآنی و اسلامی (آرمان‌ها) و بهره‌گیری شایسته از ظرف این توسعه (واقعیت) و تناسب ظرف (قابلیت‌ها و پتانسیل‌های گردشگری کشور) و مظروف (ارزش‌ها و آرمان‌های اسلامی-انقلابی) ضروری است.
وی افزود: در حقیقت، نقشه راه تحقق این بند بایستی برخاسته از اندیشه، فلسفه و مبانی نظری اسلامی بوده و با تاریخ، جغرافیا و فرهنگ ایرانی سازگار باشد. به‌طور کلی گام اول ارزیابی وضعیت موجود و تبیین وضعیت مطلوب از دیدگاه دین اسلام است که بعد اسلامی الگو را منعکس می‌کند. گام بعد ارائه راهبردهای حرکت از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب و به‌عبارتی، تدوین راهبرد تغییر است؛ در این راستا، توجه به وضعیت بومی و آنچه در محدوده جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی، تاریخی و زیست محیطی ایران وجود دارد، در فرآیند تدوین استراتژی تغییر ضروری می‌نماید که در واقع بازتاب ایرانی بودن الگو است.
ایمانی‌خوشخو اظهار کرد: در پژوهش‌ها و مطالعاتی که تاکنون در حوزه‌های توسعه‌ای گردشگری جمهوری اسلامی ایران انجام شده است، به هیچ عنوان به نقش و جایگاه بازیگران مختلف در تحقق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخته نشده است؛ در حالی‌که شناسایی صحیح پتانسیل‌های بازیگران مختلف در عرصه گردشگری، به عنوان نخستین گام، نقش بسزایی در توسعه پایدار این صنعت ایفا می‌کند. در جمهوری اسلامی ایران الگوی یکپارچه و مدونی برای شناسایی جایگاه بالقوه ذینفعان و ذینقشان مختلف در توسعه صنایع خدماتی نظیر گردشگری وجود ندارد و پژوهش حاضر مقدمات توسعه چنین الگویی را بر مبنای مدل اولیه عرضه و تقاضای گردشگری فراهم می‌آورد.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و فرهنگ متذکر شد: با وجود اهمیت روزافزون گردشگری و پتانسیل‌های سرشار آن در جمهوری اسلامی ایران، صنعت گردشگری کشورمان هنوز جایگاه مسلم خود را در میان رقبای منطقه‌ای نیافته و به دلیل مواجهه با موانع و مشکلات زیرساختی و ساختاری-اداری، اقدامات توسعه‌ای آن تاکنون با جدیت دنبال نشده است و بر خط‌مشی‌های اتخاذی در جهت رشد و توسعه این صنعت جامه عمل پوشانده نمی‌شود؛ بنابراین پژوهش حاضر با روشن کردن نقش بالقوه‌ای بازیگران در سطوح مختلف سعی در برطرف کردن این موانع و فراهم کردن بسترهای توسعه گردشگری در کشور کرده و می‌تواند مرجع مناسبی در جهت هدایت و پیشبرد فعالیت‌های اجتماعی-فرهنگی و اقتصادی در عرصه گردشگری باشد.
وی یادآور شد: ایران به جهت پیشینه فرهنگی و مذهبی یکی از مقصدهای مهم گردشگری مذهبی به‌ویژه در منطقه به شمار می‌رود و این امر نیازمند رویکرد توسعه‌ای در نگاه کلان است. به موازات فرهنگ‌سازی گردشگری، از آنجایی‌که توسعه گردشگری مذهبی بیش از هر چیز متأثر از نهاد سیاست بوده و جایگاه آن در اسنادبالادستی حاکی از میزان تصدیق اهمیت آن از سوی حاکمیت و جدی گرفتن آن نزد برنامه‌ریزان و مقامات مسئول است، راهبردهای گسترش قطبهای گردشگری مذهبی در مناطق هویت‌ساز ابتدا باید در اسناد و قوانین توسعه‌ای کشور نمود یابد. در این خصوص، برنامه‌های پنج‌ساله توسعه که مهم‌ترین اسناد بالادستی کشور قلمداد می‌شوند، متأسفانه نگاهی جزءگرایانه و تقلیل‌گرایانه به توسعه گردشگری داشته و بسیاری از ظرفیت‌های طبیعی، میراثی و انسانی کشور در حوزه گردشگری را نادیده گرفته‌اند.
ایمانی خوشخو گردشگری مذهبی کشورمان را مورد اشاره قرار داد و افزود: با توجه به پتانسیل بالای ایران در حوزه گردشگری مذهبی، می‌تواند یکی از مقصدهای گردشگری در این حوزه قرار بگیرد، نکات کلی برای توجه هر چه بیشتر به گردشگری مذهبی ایران و انجام اقدامات لازم جهت توسعه آن ارائه شده است. شکل‌گیری سازمان و نهاد مستقل اجرایی، تحقیقاتی و تخصصی گردشگری مذهبی، تصحیح رویکردهای برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، به‌کارگیری شیوه‌های تخصصی اقتصادی در تحلیل و بررسی اقتصاد گردشگری مذهبی، توسعه و پیشرفت در زمینه مطالعات گردشگری مذهبی در دانشگاه‌ها، مؤسسات آموزشی و مراکز تحقیقاتی، انجام اقدامات و فعالیت‌های تخصصی در حوزه مطالعات بخش تقاضای گردشگری مذهبی، انجام اقدامات و فعالیت‌های تخصصی در حوزه مطالعات بخش عرضه گردشگری مذهبی، آموزش در دو بخش تقاضا و عرضه گردشگری مذهبی (گردشگر و جامعه محلی)، انجام فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغات گردشگری مذهبی ایران در سطح جهانی، فراهم‌کردن تجهیزات و امکانات لازم گردشگران در مکان‌های مذهبی و شناسایی و بررسی انگیزه‌های گردشگران مذهبی.
