دکتر صادق واعظ زاده، رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در مراسم افتتاحیه نهمین کنگره پیشگامان پیشرفت ضمن تبریک ولادت حضرت علی اکبر و روز جوان و سالروز ولادت حضرت ولیعصر(عج)، گفت: تمدن های بزرگ دنیا با خودآگاهی تاسیس شده اند، کسانی که تاثیر اصلی در شکل گیری این تمدن ها داشته اند از نخستین گام های شکل گیری این تمدن ها به نقشی که ایفا می کردند و آینده ای که در انتظارشان بوده، آگاهی داشته اند.

وی ادامه داد: هرچند این روند به شکل آنچه که ما امروز آغاز کردیم و الگوی آن را طراحی می کنیم نبوده اما این مسوولیتی که در طراحی الگوی پیشرفت بر عهده نسل حاضر است، مصداقی از کاری است که تمدن سازان دنیا در آغاز تمدن سازی خود انجام دادند.

دکتر واعظ زاده عنوان کرد: روزی که شهر کوچک یثرب به مدینه النبی تبدیل شد و عنوان مدنیت را بر خود پذیرفت، آغاز پی ریزی تمدن اسلامی بود. موقعی که پیامبر اسلام(ص) درخشش برقی که در هنگام حفر خندق دید و فروریختن بساط جهل و ستم را در اقصی نقاط عالم نوید داد، این خودآگاهی را ابراز فرمود و سپس در قالب عصر طلایی اسلامی بخشی از آرمان های بزرگ اسلامی محقق شد.

وی خاطرنشان کرد: هنگامی که طلایه داران فکری تمدن غرب، کسانی مانند دکارت، بیکن، نیوتن و... اولین آثار خود را در راهبری عقل و فکر تالیف کردند، رویای شکل گیری تمدن جدید و دنیای تازه را در ذهن داشتند . این اشارات اولیه به تمدن صنعتی منتهی شد.

رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ادامه تاکید کرد: البته هدف ما ارزیابی تمدن غرب که با سرازیر شدن منابع آسیا وآفریقا به اروپا وآمریکا در زیربنای تحولات اجتماعی تاثیر گذاشت وتسخیر بازارهای دنیا و خسارات زیادی که به محیط زیست زده، به اینجا رسیده نیست. بلکه توجه به این نکته است که تمدن ها با نوعی خودآگاهی اولیه شکل گرفته اند و اگر تمدن نوین  اسلامی با فضل الهی به ثمر بنشیند، نتیجه خودآگاهی سازندگان آن خواهد بود.

وی عنوان کرد: اگر تمدن های گذشته دنیا شخصیت های علمی برخاستند و تفکرات خود را بر روی کاغذ آوردند، در زمان ما خودآگاهی پیشرفی در قالب الگوی پیشرفت بطور سازمان یافته تر انجام شود.

دکتر واعظ زاده ادامه داد: این کار نیازمند تلاش جمعی گسترده و بازخوردهای وسیع است. اگر یک طرح محدود به لحاظ زمان و مکان در اختیار داشتیم و پروژه ای معین با ابعاد مشخص در اختیار ما بود، میتوانستیم آن را در گوشه ای بطور آزمایشی به اجرا در بیاوریم و به تدریج نواقصش را اصلاح کنیم. اما وقتی پی ریزی یک تمدن مطرح و در دست طراحی است، چطور می شود این برنامه را به اجرا درآورد و در طول 50 سال نقایص آن را برطرف کرد؟ حتی نمی توان به صورت پایلوت این کار را انجام داد؛ زیرا ایران کوچکی در اختیار ما نیست که بتوانیم این کار را انجام دهیم؟

مدل سازی و شبیه سازی، روشی که پیش روی ماست

وی ادامه داد: از این رو، به لحاظ روش شناختی، روشهای دیگری برای آزمودن الگو مطرح است. یکی از این روشها که در اختیار ماست، مدل سازی و شبیه سازی است. به جای آزمون در آزمایشگاه و پیاده سازی می توان با روش هایی این طرح را مشابه سازی و بر روی مدل جامعه ایران پیاده سازی کرد که البته کار دشواری است.

دکتر واعظ زاده تصریح کرد: می خواهم پیشنهادی به جوانان ارائه دهم که این آزمون را مطابق همین پیش نویس اولیه که در دسترس است انجام دهیم. البته در اینجا بحث سن و سال جوانان مطرح است که بر طبق برخی تعاریف 18 تا 24 سال تعریف شده که به نظر می آید باید تا 30 سال را سن جوانی در نظر بگیریم و نیز کلیه دانشجویان را فارغ از سن و سال در این رده قرار دهیم.

وی ادامه داد: در این پیش نویس، افق الگو 50 سال آینده پیش بینی شده است که، قطعا موعد تحقق این پیش نویس با غیبت کسانی که مانند من در دهه ششم زندگی خود به سر می برند، همراه است. بنابراین، نسل ما امیدی به دیدن افقی که برای طراحی آن تلاش می کند، ندارد. اما برای کسانی که در  سن جوانی قرار دارند این ماجرا متفاوت است. به احتمال زیاد شما جوانان، افق را خواهید دید و در آن زمان به اوج تجربه و پختگی و ثمربخشی رسیده اید. بنابراین، با شرکت در تهیه الگو، به غیر از ادای رسالت، علاقه مندی به آینده و انجام فعالیت پژوهشی در حال، جوانان آینده ای را رقم می زنند که خودشان از آن منتفع خواهند شد و این مساله بزرگی است.

وی عنوان کرد: با روش خاصی که مدنظر است و با کمک جوانان می بایست این پیش نویس را ارزیابی کنیم. بنابراین، از جوانان می خواهیم در این امر مشارکت کنند. در فاصله این کنگره تا کنگره بعدی این کار قابل انجام است که حتما جوایزی را هم برای کسانی که بهتر این کار را انجام می دهند در نظر می گیریم.

وجود دو سند برای سنجش شرایط حاضر

دکتر واعظ زاده در ادامه با بیان اینکه وضعیت موجود باید مطابق با الگو در شرایط حاضر دیده شود گفت: باید ببینیم وضع حاضر در الگو در کجا لحاظ شده است. در این باره دوسند وجود دارد که یکی سند مساله شناسی ایران است که بر طبق آن مسائل اساسی کشور براساس نظرسنجی علمی و با تعیین روابط علت و معلولی مشخص شده است. در این راستا حدود 80 مساله در حوزه های مختلف استخراج شده است. از این میان 12 مساله به عنوان مسائل اساسی کشور مورد تاکید قرار گرفته است که الگو باید آن ها را مدنظر قرار داده و به آنها پاسخ دهد.

وی ادامه داد: سند دوم قابلیت های ماندگار ملی است که ویژگی های اساسی جامعه ایرانی که مزیت تلقی می شود مانند موقعیت ویژه جغرافیایی- سیاسی ایران را مد نظر قرار داده است. ایران در مرکز چهارراه شمال وجنوب،شرق وغرب قرار گرفته و با 15 کشور همسایه و به لحاظ تنوع اقلیمی تقریبا بی نظیر است.

واعظ زاده تصریح کرد: قابلیت های معنوی نیز شامل منابع عظیم دینی و ذخائر ادبی، عرفانی، فلسفی و فکری است که در اختیار ماست و باید شکوفا شود و به عمل دربیاید تا به پیشرفت برسیم.

وی به موضوع کنگره در سال گذشته اشاره کرد و گفت: تجارب حاصل از تحلیل تاریخ ایران نیز در زمره مزیت هایی است که به کمک می آید و باید از آنها استفاده کنیم تا به افق برسیم. ضمن اینکه افق یک نقطه نیست بلکه مجموعه ای از  هدفها است.

واعظ زاده تاکید کرد: ابوریحان محل تلاقی آسمان و زمین را افق تعریف کرده که در الگوی پیشرفت،افق آسمان به مثابه آرمان ها و ارزش ها و زمین را مطالعات مربوط در نظر گرفته شده است؛ به این ترتیب هسته اولیه مدل برای طراحی الگوی پایه با کمک توسعه مفهومی تعریف افق از نظر ابوریحان انتخاب شده است.

باید قدم به قدم به افق برسیم

وی در ادامه با اشاره به اینکه جامعه ایران از وضع حاضر باید به افق برسد گفت: تدابیر باید ایران را از وضع موجود به افق برساند. در این مسیر باید قابلیت‌های شکوفا و مسائل مرتفع شوند تا قدم به قدم به افق برسیم. افق واژه‌ای قرآنی است و در قرآن با دو صفت اعلی و مبین، توصیف شده؛ یعنی افق هم باید متعالی باشد و هم روشن و روشنگر. افق فرودست و غیر شفاف به کار نمی‌آید و تدابیر باید ما را به این افق متعالی و روشن برساند. در حقیقت فضای بین وضع حاضر و افق، اجرای آن تدابیر است.

دکتر واعظ زاده در ادامه به ارائه پیشنهادی پرداخته و تاکید کرد: در حال حاضر افق روی کاغذ و پیشِ روی ماست. جوان‌های عزیز این متن را ملاحظه کنند و خودشان را در 50سال آینده ببینند که ویژگی‌هایشان با توجه به کدام یک از خصوصیات ذکر شده در متن افق نظیر دینداری، پاسدار ارزش‌ها بودن و تربیت یافته بر مبنای استعداد و علاقه که در افق تعبیه شده، انطباق دارد.سپس به وضع حاصل بازگردند و الزامات کنونی رسیدن به آن موقعیت را تعیین کنند و اگر در این رفت و برگشت پیش نویس افق الگو را کوتاه یا بیش از حد بلند پروازانه می بینند ، پیشنهادهای لازم برای اصلاح آن را کشف و ارائه کنند.