چهارمين نشست از سلسله‌نشست‌هاي انديشه‌ورزي با موضوع «پارادایم‌های مفروض الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ پارادایم متعادل سنّتی-تجدّدگرا» با سخنراني دكتر سيدسعيدرضا عاملي، استاد دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران در تاريخ 27 مهرماه 1392 در محل مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت برگزار شد.

در ابتداي جلسه، معاون علمي و تقسيم كار ملي مركز، هدف از تشكيل اين نشست‌ها را ايجاد محيط تبادل نظر و هم‌انديشي عالمانه، منطقي و صريح، توأم با پاي‌بندي به اخلاق و حفظ حقوق ديگران برشمرد تا به تدريج نظرها و ديدگاه‌هاي متفاوت صاحب‌نظران و دانشمندان درباره موضوع «پيشرفت» مطرح شود و دستيابي به ادبيات مشترك و دريافت جامع و هم‌افزا درباره این مباحث ميسّر گردد.

دكتر عاملي با طرح اين موضوع كه «آیا الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت صرفاً یک برنامه اجرايی مبتنی بر ظرفیت‌های اسلام و ایران برای پیشرفت است یا ناظر بر تغییر بزرگي در حوزه معرفتی، زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های پیشرفت و در عین حال یک برنامه اجرايی متأثر از بنیان‌های معرفتی و نهادی است» بحث الگوی اسلامی ایرانی را با ارائه دلايل خويش، تغییر ساختارمندي مبتنی بر تغییر پارادایمی دانست.

وي در پاسخ به چیستی پارادایم پیشرفت، وجود حداقل سه بزرگ پارادایم 1- سنتی‌گرا، 2- تجددگرا و 3) سنتی–تجددگرا را، که هر کدام در درون خود مدل‌های متفاوتی را معرفی می‌کنند، مطرح كرد. دكتر عاملي با اشاره و توضيح نسبت به هر يك، بر پارادایم متعادل سنتی–تجددگرا  براي الگوي اسلامي ايراني پيشرفت تأكيد كرد و آن را تغییر بنیادیني دانست که منجر به بازخوانی جایگاه جهان‌بینی اسلامی در نظام ارزش‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مي‌شود و نهادسازی‌ها و ظرفیت‌سازی‌های پیشرفت را جهت مي‌دهد.

از نظر ايشان، الگوی متعادل سنتی–تجددگرا، زبان مشترک جریان پیشرفت و توسعه است که با ریشه داشتن در مبانی اسلامی و ظرفیت‌های ایرانی و الهام گرفتن از تجربیات مثبت جهان جدید -که در تعارض با مبانی ارزشی اسلامی نباشد- فرض می‌شود. تعادل مورد نظر در این پارادایم به بازتعریف جایگاه سنت و تجدد در مسیر پیشرفت و توسعه بازمی‌گردد.

ایرانی بودن الگو

در خصوص ايرانى بودن الگو، علاوه بر آنچه كه دوستان گفتند؛ كه خوب، شرایط تاريخى، شرایط جغرافيایى، شرایط فرهنگى، شرایط اقليمى، شرایط جغرافياى سياسى در تشكيل اين الگو تأثير می‌گذارد - كه قطعاً اينها درست است - اين نكته هم مطرح است كه  طراحان آن، متفكران ايرانى هستند؛ اين كاملاً وجه مناسبى است براى عنوان ايرانى؛ يعنى ما نمی‌خواهيم اين را از ديگران بگيريم؛ ما می‌خواهيم آنچه را كه خودمان لازم می‌دانيم، مصلحت كشورمان می‌دانيم، آينده‌مان را می‌توانيم با آن تصوير و ترسيم كنيم، اين را در يك قالبى بريزيم. بنابراين، اين الگو ايرانى است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی

 شکوفایی تمدن نوین اسلامی ایرانی

ملت ايران با همه دستاوردها، تجارب و عبرت‌های ارزشمند خود، رسالتی ملی، انسانی و اسلامی بر عهده دارد. اين ملت در گام دوم انقلاب اسلامی و در عصر پيشرفت‌های پرشتاب علمی، اطلاعاتی، ارتباطی، شناختی و نيز تحولات بينشی، اجتماعی، اقتصادی و سياسی بين‌المللی، وظيفه دارد، توانمندی‌‌ها و ظرفيت‌های تمدنی ايران و اسلام را با استفاده از علم و فناوری روز و تجارب بومی و جهانی، برای نيل به تمدن نوين اسلامی ‌ايرانی، شکوفا سازد و آن را برای حل مسائل اساسی کشور و تعالی و سعادت خود، به خدمت درآورد. همزمان، موظف است که، توانمندی خويش را برای التيام آلام مسلمانان و مردم جهان و دستيابی ايشان به سعادت، تقديم دارد.

دستيابی به اين هدف، با «پيشرفت» در عرصه‌های فکر، علم، معنويت و زندگی، فراهم می‌شود که متفاوت از توسعه به معنی غربی آن، عبارت است از: «تکامل و تعالی پيوسته و پويای شئون و ساحات گوناگون حيات بشر بر اساس آموزه‌ها و ارزش‌های اسلامی، در مسير ظهور استعداد‌های فطری انسان‌ها». اين پيشرفت به الگويي جامع و بلندمدت نياز دارد تا مسير و مقصد آن را معين و تحولاتش را هدايت کند.

برگرفته از: مقدمه پیش‌نویس سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

Back to top