در نشستی با حضور آقایان دکتر کورش احمدی دیپلمات سابق و صاحبنظر حوزه روابط بین الملل، دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی استاد دانشگاه علامه طباطبایی و خانم دکتر الهه کولایی استاد دانشگاه تهران، اعضای اندیشکده سیاست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و تعدادی از کارشناسان و صاحبنظران حوزه سیاست خارجی رویکرد منطقه‌گرایی و چندجانبه‌گرایی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بررسی شد.
در ابتدای این نشست خانم دکتر الهه کولایی به عنوان دبیر علمی این نشست به تعریف و تبیین منطقه گرایی پرداختند:
منطقه‌گرایی در سیاست خارجی ایران همواره مطرح بوده، منتها در نظام متفاوت، در جهان متفاوت که یک نظام دوقطبی بود که کارکرد سازمان‌های منطقه‌ای متفاوت بود. فضای بعد از جنگ سرد برای سازمان‌های منطقه‌ای و همکاری‌های منطقه‌ای و روندهای چندجانبه‌گرایی؛ فرصت‌ها و امکانات متفاوتی به وجود آورد و تحولاتی که بعد از یازده سپتامبر شاهد هستیم؛ سیاست‌هایی که دوباره جهان را به سمت قطب‌های جدید پیش می برد؛ با این حال قدرت‌های نوظهور تلاششان این هست تا این چندجانبه‌گرایی و چندقطبی شدن جهان را تقویت کنند، درهمین راستا یکی از مهم‌ترین سازمان‌هایی که جمهوری اسلامی از دهه‌ی 1360 به آن توجه کرد سازمان همکاری اقتصادی بوده، یا همان اکو که یکی از الگوهای درواقع قابل‌بررسی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی هست.
در ادامه این نشست دکتر سید جلال دهقانی فیروزآبادی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ارتباط با ماهیت و چیستی منطقه گرایی سخنانی به این شرح اظهار داشتند:
منطقه‌گرایی یکی از اشکال چندجانبه‌گرایی است؛ و در برابر یک‌جانبه‌گرایی یا دوجانبه‌گرایی است، طبیعتاً منطقه بیش از یک کشور دارد که در چارچوب آن منطقه‌ای شکل می گیرد. دوم منطقه‌گرایی به‌عنوان یک ذهنیت و یک رویکرد هست؛ یعنی اول ما باید به منطقه‌گرایی باور داشته باشیم بعد بر اساس آن ذهنیت و باور می‌شود آن را در سیاست خارجی پیگیری کرد و خیلی وقت‌ها کشورها باورشان و ذهنیتشان یک‌جانبه‌گرایی است ولی می‌خواهند چندجانبه عمل کنند البته این امکان ندارد چه به لحاظ نظری چه به لحاظ عملی، سوم منطقه‌گرایی یک سیاست هست که الزامات خاص خود را دارد؛اما می‌خواهیم منطقه‌گرایی به‌عنوان یک سیاست و راهبرد یا رهیافت را در سیاست خارجی ایران بحث کنیم. از نظر من منطقه‌گرایی یک گفتمان و رویکرد سیاست خارجی است.
دکتر دهقانی فیروز آبادی 4 نوع منطقه گرایی را در سیاست خارجی توضیح و تفسیر کردند:
1- منطقه‌گرایی قدرت بنیادین، یعنی منطقه‌گرایی که در اثر هژمونی و برتری یک قدرت منطقه‌ای شکل می‌گیرد که آنجا هژمونی منطقه‌ای هست. اساسش میزان قدرتی است که کشورها یا یک کشور در یک منطقه دارد.
2- منطقه‌گرایی منفعت بنیان؛ همگرایی و همکاری منطقه‌ای بنیانش منافع مشترک است و اینکه یک کشور تشخیص می‌دهد و محاسبه می‌کند اقدام چندجانبه نفعش از اقدام یک‌جانبه بیشتر است؛ بنابراین مجاب می‌شود که به منطقه‌گرایی روی بیاورد.
3- منطقه‌گرایی نهاد بنیادین، یعنی مبتنی بر نهادسازی و نقش نهادهای منطقه‌ای در همگرایی هست.
4- منطقه‌گرایی هنجار بنیان، یعنی شکل‌گیری منطقه بر اساس آنکه ارزش‌ها و هنجارها و هویت مشترک
سخنران دوم و پایانی این نشست دکتر کورش احمدی دیپلمات سابق و صاحبنظر حوزه روابط بین الملل بودند که سیر منطقه گرایی و اهداف آن تا دوران حاضر به این شرح تبیین و تفسیر کردند:
در مورد منطقه‌گرایی برداشت من این است که وجه عمده‌ی منطقه‌گرایی در دوره‌ی اخیر یعنی حداقل بعد از دوره‌ی جنگ سرد مطرح‌شده و اوج گرفته عمدتاً و وجه قالبش وجه اقتصادی است. یعنی در تمرکز بحث منطقه‌گرایی اصطلاح نگاه‌ها معطوف به بحث‌های اقتصادی و همکاری‌های اقتصادی درون منطقه ای می‌شود، البته منطقه‌گرایی ابعاد دیگری هم دارد می‌تواند نظامی باشد مثلاً فرض کنید ناتو NATO را ما می‌توانیم یک سازمان منطقه‌ای هم بدانیم که به‌هرحال برنامه‌ها و تعاریف منطقه‌ای دارد هرچند که تأثیر جهانی هم دارد. ولی در دوره‌ی اخیر ظرف دو سه دهه اخیر عمدتاً بحث، بحث اقتصادی است در موقعی که صحبت از منطقه می‌کنیم و منطقه‌گرایی به‌ویژه در بُعد اقتصادی‌اش منظور این است که همکاری‌های اقتصادی برمبنای جغرافیا و بر مبنای مجاورت جغرافیایی بین جوامع، بین واحدهای سیاسی حاضر در یک منطقه و برمبنای تعلق این واحدهای سیاسی و جوامع به یک منطقه شکل بگیرد و همراه بشود با نهادهایی که این نهادها مبنا و یک به‌اصطلاح شرایط روشن و مشخصی برای همکاری‌های اقتصادی تعریف بکنند. این نهادها خب رسمی باید باشند و شکل رسمی باید گرفته باشند. در چهارچوب به‌اصطلاح مقتضیات سازمان‌های بین دولتی محسوب می‌شوند در بعضی جاها سوپرنشنالSupernational هم شدند این سازمان‌ها علاوه بر این ممکن است Intergovernmental باشند مثلاً در اروپا ما الان نهادهای سوپرنشنال داریم که خوب کاملاً متفاوت است با نهادهای Intergovernmental است یعنی دولت‌ها بخشی از حاکمیت خودشان را به این نهادهای سوپرنشنال تقویض کردند و ضوابطی هم شکل گرفته برای اینکه مشخص بشود که کدام دولت دارد قوانین این نهادها را نقض می‌کند یا اینکه مثلاً تصمیماتی در حوزه‌ای ما تا این حد در منطقه‌گرایی پیشرفت داشتیم.
در پایان سخنرانی سخنرانان اعضای نشست به بحث و بررسی و طرح پرسش‌های خود در این زمینه پرداختند؛ گفتنی است به یاری اندیشکده سیاست الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هرماه تعدادی سخنرانی با حضور اندیشمندان برجسته، مدیران باسابقه و کارشناسان خبره این حوزه بصورت تخصصی در جمع صاحبنظران برگزار می‌شود و مشروح این نشست‌ها در سایت و انتشارات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به نشانی olgou.ir در دسترس عموم قرار دارد.
