چهارمین برنامه از مجموعه برنامه‌های «پیشرفت ایران» با حضور «دکتر صادق واعظزاده»، استاد دانشگاه تهران و رییس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، «دکتر هادی اکبرزاده»، استاد دانشگاه صنعتی اصفهان، «دکتر شمسی‌پور»، استاد دانشگاه رازی کرمانشاه، «دکتر افسانه صفوی»، استاد دانشگاه شیراز و «دکتر موسوی موحدی»، استاد دانشگاه تهران به موضوع «ارتباط علم و پیشرفت» اختصاص داشت.
به گزارش خبرنگار علمی ایسنا، دکتر صادق واعظزاده، رییس شورای عالی و رییس مرکز الگوی ایرانی و اسلامی پیشرفت در ابتدای این برنامه که از شبکه چهارم سیما پخش شد با مروری بر مباحث مطرح‌شده در برنامه هفته قبل گفت: مردم ما در طول تاریخ، مردم بلندپروازی بوده و همواره به دنبال تعالی و پیشرفت بوده‌اند به طوری که در مقاطعی از تاریخ، ایران در نوک قله پیشرفت دنیا قرار داشته است. بعد از انقلاب با رفع برخی موانع اساسی، زمینه برای رشد و شکوفایی سریع‌تر و پیشرفت بهتر فراهم شده است.
وی خاطرنشان کرد: امکانات فراوان کشور ما هر جا که بالفعل شده نتایج خیلی خوبی را به بار آورده است اما هنوز قسمت عمده این امکانات و سرمایه‌ها وارد کار نشده است بنابراین باید با یک برنامه حساب شده این امکانات عظیم را وارد صحنه کرده و مشکلات کوچک و بزرگ را از پیش پای برداشت و به سمت اهدافی که همه مردم آرزوی رسیدن به آن را دارند، حرکت کرد که برای این کار باید برنامه‌ریزی علمی شود.
نیروی فکری کشور به طور کامل در برنامه‌ریزی‌ها استفاده نشده است
واعظ زاده با بیان این که در سالهای گذشته علی‌رغم این که برنامه‌هایی برای پیشرفت داشتیم با حرکت‌های زیگزاگی و هفت و هشتی مواجه بودیم، تصریح کرد:
هماهنگی کامل بین برنامه‌ها در بخش‌های مختلف وجود نداشته و به طور کامل از نیروی فکری کشور برای برنامه‌ریزی‌ها استفاده نشده است. اینها ضرورت‌هایی است که ما را به آغاز حرکتی جدید مجاب می‌کند تا با یک برنامه‌ریزی حساب شده از موفقیت‌ها تجربه کسب کرده و از عدم موفقیت‌های گذشته عبرت بگیریم و با جوش و توان بیشتر به سمت پیشرفت‌های سریع‌تر حرکت کنیم.
جرقه های انقلاب از مراکز علمی کشور برخاست
وی با اشاره به موضوع برنامه که ارتباط علم و پیشرفت است، اظهار داشت: جرقه‌های انقلاب ما از مراکز علمی دانشگاهی و حوزوی شروع شد و بعد همه مردم به این جریان پیوستند. پس از انقلاب هم ارتباط نزدیکی با علم و دانش داشتیم و خوشبختانه در این حوزه که از دشواری‌های بیشتری برخوردار است پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم به طوری که وضعیت علمی ما نسبت به سایر بخش‌ها جلوتر است و در دنیا هم وضعیت خوبی در بین کشورها داریم و حداقل از لحاظ سرعت پیشرفت در رتبه اول دنیا هستیم اگر چه از نظر میزان تولید علم باید کارهای بیشتری انجام دهیم.
استاد مهندسی برق دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: ما در بخش علمی که نیروهای برجسته‌تر لازم داشته و پیچیده‌تر است خوب جلو رفته‌ایم چرا نباید در اقتصاد و امور اجتماعی و فرهنگی و ... هم جلو برویم و به سوی یک جامعه مطلوب حرکت کنیم؟ البته نباید موفقیت‌هایی که در عرصه استقلال، امنیت و تمامیت ارضی با همت فرزندان این ملت به دست آمده را ندیده گرفت اما کار نکرده بسیار است که امیدواریم با همفکری یکدیگر به بحث علم و پیشرفت بپردازیم.
علم از پایه‌های اصلی و محوری پیشرفت است
دکتر اکبرزاده، استاد فیزیک دانشگاه صنعتی اصفهان علم هم در ادامه این نشست اظهار داشت: علم یکی از پایه‌های اصلی و محوری پیشرفت است و هیچ جامعه‌ای بدون نفوذ علم در لایه‌های مختلف آن جامعه پیشرفت نخواهد کرد.
علم به شکل‌های مختلف می‌تواند مایه پیشرفت شود. یک عرصه علم تبدیل آن به فناوری و منجر شدن فناوری به رفاه جامعه است. گستره مهم دیگر این است که تفکر علمی در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌های خرد و کلان جامعه فراگیر شود که طبعا در این صورت دستاوردهای خوبی را خواهیم داشت. این امر باعث می‌شود درصد خطاها کاهش یابد آهنگ رشد جامعه افزایش یافته و خیلی زود به اهداف مطلوب برسیم.
وی گفت: خوشبختانه در عرصه علم در دهه‌های گذشته پیشرفت‌های خوبی داشته باشیم و یکی از عرصه‌های موفق کشور عرصه علم بوده است اگر چه از لحاظ میزان ظرفیت‌های موجود راضی نیستیم اما در مقایسه با دیگر حوزه‌ها از عرصه‌های موفق بوده است.
جمعیت دانشجویی کشور نسبت به اول انقلاب 20 برابر شده است
اکبرزاده در ادامه از زبان آمار و ارقام به تبیین رشد کمی و کیفی صورت گرفته در این بخش پرداخت و گفت:
جمعیت دانشجویان ما که در اوایل انقلاب 170 هزار نفر بوده امروز بالای چهار میلیون نفر است یعنی بیش از 20 برابر شده در حالی که جمعیت کشور دو برابر شده است. تعداد اعضای هیات علمی هم از پنج هزار نفر حداقل 10 برابر شده و آهنگ رشد علمی کشور نیز چند برابر متوسط جهانی است.
تولیدات علمی کشور 2 درصد تولید جهانی است در حالی که جمعیت ما یک درصد است که نشان می‌دهد در عرصه تولیدات علمی براساس شاخص‌های جهانی رشد تولیدات علمی ما نسبت به جمعیت رشد خوبی بوده است.
نظام آموزش عالی، محور اصلی تولید علم کشور است
دکتر افسانه صفوی، استاد شیمی دانشگاه شیراز هم در سخنان خود به زیرساخت‌های موثر در پیشرفت علم کشور پرداخت و گفت: یکی از این زیرساخت‌های بنیادی، حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی و استفاده بهینه از منابع طبیعی و جلوگیری از هدر رفت و اسراف این منابع است.
منابع طبیعی یکی از ارکان اصلی پیشرفت کشور به حساب می‌آید.
وی افزود: مساله بعدی، مساله نظام آموزشی عالی کشور است. بر هیچ کس پوشیده نیست که نظام آموزش عالی کشور که دربرگیرنده دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی است در حقیقت محور اصلی تولید علم به شمار می‌رود. وظایف دانشگاه‌ها در گذشته، بیشتر حول محور کسب دانش و ترویج علم دور می‌زد ولی خوشبختانه بعد از انقلاب اسلامی و بازگشایی دانشگاه‌ها تحصیلات تجربی رو به افزایش رفت و با برگزاری و نوگشایی دوره دکتری در دانشگاه شیراز به عنوان اولین مرکز، تولید علم در کشور نهادینه شد سپس سایر دانشگاه‌ها در رشته‌های مختلف، تحصیلات تکمیلی دوره‌های دکتری را راه‌اندازی کردند و همین موضوع باعث شد روند تولید علم در کشور بسیار سرعت بگیرد.
منابع انسانی متخصص رکن اصلی پیشرفت علمی کشور هستند
صفوی گفت: امروزه ما افتخار آن را داریم که متخصصان داخلی و نخبگان زیادی در دانشگاه‌ها پرورش یافته‌اند که افتخار ملی و بین‌المللی ما هستند؛ بنابراین منابع انسانی متخصص که رکن اصلی پیشرفت علمی کشور محسوب می‌شود بیش از گذشته در دسترس هستند. نکته‌ای که حائز اهمیت است آن است که چگونه این منابع انسانی را به کار بگیریم و برنامه‌ریزی‌هایی را انجام دهیم تا از آن منابع طبیعی، سرمایه‌های خدادادی را در راستای پیشرفت کشور و در جهت تولید علم و تبدیل آن به ثروت بهره ببریم در این زمینه راهکارها و چالش‌های مختلفی وجود دارد.
علم فراتر از اطلاعات و فناوری است
دکتر موسوی موحدی، استاد مرکز تحقیقات بیوشیمی بیوفیزیک دانشگاه تهران هم در سخنان خود به مفهوم و جایگاه علم و ارتباط آن با پیشرفت پرداخت و گفت:
علم اطلاعات نیست بلکه مصرف اطلاعات است یعنی کتاب، مقاله، وبگاه که جلوی چشم انسان می‌آید برداشتی که از آن می‌شود و باعث می‌شود مشکلی حل شود آن می‌شود علم لذا علم به شکلی مساوی است با عالم یعنی وقتی از علم صحبت می‌کنیم از انسان صحبت می‌کنیم البته صاحب اصلی علم خداست که به انسان داده و یکی از شاخصه‌های اصلی انسان علم است.
وی افزود: اگر شاخصه‌های انسان را برشماریم، علم، حلم، ذکر و فکر است که اگر در موجودی جمع شوند، آن موجود انسان است و اگر توازن پیدا کند تبدیل به حکمت می‌شود. وقتی حکمت داده شد، حوزه عملی آن هم داده شده و نبی می‌شود و لذا تمام قدرت نظری انسان می تواند در مسائل عملی انسان با سایر موجودات قرار گیرد.
موسوی موحدی خاطرنشان کرد: علم چیز ساده‌ای نیست بلکه ضمیر انسان است و نمی‌توان آن را با فناوری مساوی کرد. فناوری یکی از زوایای علم است که چیز خوبی هم هست البته من فناوری‌های بد زیادی را هم می‌شناسم ولی علم بد تا حالا ندیده‌ام. علم بسیار وسیع‌تر از فناوری است و به ضمیر انسان برمی‌گردد.
وی در ادامه به بیان مثالی پرداخت و گفت: قدرت پردازش ذهن خودآگاه 40 بایت در ثانیه و قدرت پردازش ذهن ناخودآگاه 40 میلیون بایت در ثانیه است که این تفاوت به ضمیر برمی‌گردد. انسان صاحب الهام و تخیل و تجربه است لذا یک کشور پیشرفته به انسان پیشرفته برمی‌گردد که امروز هم تحت عنوان HDI مطرح است یعنی شاخص توسعه یافتگی معلوم است.
سازوکار فناوری باید در خارج دانشگاه ترسیم شود
موسوی موحدی با بیان این که انسان دانش مدار، جایگاهی در جهان دارد که می‌تواند اطلاعات جهان را گرفته تحلیل کرده و مسائل را حل کند، اظهار داشت:
دانش فراتر از اطلاعات و فناوری است و حوزه فرهنگ و سلامت و مسائل اجتماعی را هم در برمی‌گیرد.
در دانشگاه که جایگاه علم است، بحث فناوری کمتر مطرح است. سازوکار بحث فناوری را باید سازمان‌های دیگر ترسیم کرده و با دانشگاه‌ها هم ارتباط برقرار کنند و آن مساله را پیش ببرند. نمی‌توانیم به دانشمندی که صبح تا شب در حوزه شناخت کار می‌کند بگوییم خودت بیا آن را به فناوری تبدیل کن! اگر فناوری‌ای لازم بود آن سازمان دیگر باید ارتباط حاصل کند و این اندیشه به فناوری برسد.
وی خاطرنشان کرد: علم جوهره انسان است. انسان پیشرفته صاحب دانایی است. دانایی توانایی است و مساله مهم اگر کشور پیشرفته می‌خواهیم باید انسان پیشرفته داشته باشیم و انسان پیشرفته هم باید ضمیرش پیشرفته باشد که از پدر و مادر پاک شروع می‌شود تا مدرسه عالی و معلمان با تجربه و دانشگاه‌های با برج و بارو. نمی‌توان دانشگاه را با کنار هم قرار دادن چند ساختمان ساخت بلکه دانشگاه باید ابهت داشته باشد.
دکتر مجتبی شمسی‌پور، استاد شیمی دانشگاه رازی کرمانشاه سخنان خود را با آیه شریفه «یرفع الله الذین امنوا منکم والذین أوتوا العلم درجات» و با تبریک موفقیت‌های اخیر دانشمندان هوا فضا و رونمایی جنگنده قاهر آغاز کرد و گفت: این قبیل پیشرفتها نشان می دهد که به تدریج جایگاه علم در کشور نهادینه می‌شود خصوصا با رهنمودهایی که رهبر معظم انقلاب داشتند به طوری که در دو دهه اخیر کمتر سخنرانی از ایشان بوده که درباره جایگاه علمی کشور صحبتی نکرده باشند.
پیشرفت‌های علمی کشور در دهه‌های اخیر با کمترین هزینه حاصل شده است
وی با بیان این که طرح عمومی مباحث مربوط به علم و پیشرفت می تواند انگیزه نسل جوان توانمند کشور را تقویت کند که راه را بهتر از گذشتگان ادامه دهند، اظهار داشت: پیشرفت‌های علمی کشور در دهه‌های اخیر حقیقتا با کمترین هزینه حاصل شده است و این یکی از بزرگترین افتخارات کشور ماست. در کشورهای دیگر پیشرفت‌های کوچک با بودجه‌های بسیار زیاد در حال اجراست در حالی که در کشور ما پیشرفت‌های بزرگ با حداقل هزینه‌ها حاصل شده است.
شمسی‌پور تصریح کرد: این توانایی دانشمندان ما و بهره‌وری مناسب دانشمندان و نسل جوان ما را نشان می‌دهد که با همه وجود در خدمت این میدان اصلی انقلاب بوده‌اند و به موفقیت‌هایی رسیده‌اند و آینده هم در گرو این است. آن چه در دنیا حائز اهمیت است این است که تولید علم هر کشور ارتباط مستقیم با تولید اقتصادی و صنعتی آن کشور دارد.
وی افزود: پیشرفت‌های علمی کشور ما که از نظر سرعت رشد در تاریخ علم دنیا اگر نگوییم بی‌نظیر کم نظیر بوده است به برکت توانایی‌هایی که انقلاب در اختیار مردم ما گذاشته و استعداد ذاتی ملت ما حاصل شده است و برای تداوم این وضع و کسب دستاوردهای دیگر باید توجه بیشتری به این قضیه مبذول شود.
شمسی پور تصریح کرد: علم جایگاه خاص خود را دارد و یکی از تبعات دنیوی آن که لازمه پیشرفت است فناوری است که یکی از بهره‌هایی است که جامعه از علم می‌برد. در واقع فناوری زاییده علم است.
تبدیل علم به فناوری مسیر همواری نیست که یک شبه طی شود
وی با بیان این که دستاوردهای بزرگی که حاصل شده نشان می‌دهد ارتباط بین علم و فناوری در کشور در حال برقراری است، اظهار داشت: دستاوردهای علمی حاصل شده و تولیدات علمی هماهنگ با تولید صنعتی و اقتصادی و فناوری‌های پیشرفته است که این نشان دهنده حرکت علمی کشور در مسیری صحیح است. البته مسلما ایده آل نیست و نیاز به تلاشی مضاعف دارد. تبدیل علم به فناوری مسیر همواری نیست که یک شبه طی شود حداقل یک نسل در بعضی فناوری‌ها طول می‌کشد.
دانشگاه های ایران بیش از دانشگاه های خارجی در تولید علم مسوولند
در ادامه این نشست، دکتر واعظزاده به بیان دیدگاه خود نسبت به رابطه علم و فناوری پرداخت و گفت: به عقیده من، ارتباط علم و فناوری تا حد زیادی به سابقه کشور و وضعیت نهادهای علمی آن وابسته است. در ایران نیروی انسانی علمی در دانشگاه‌ها و در رشته‌های دینی در حوزه‌های علمیه متمرکز است که با خیلی از کشورهای صنعتی متفاوت است که نیروی علمی حتی در شرکت‌های بزرگ هم وجود دارد. گاه می‌بینید که یک دانشمند برجسته اصلا عضو دانشگاه نیست بلکه عضو مرکز تحقیقات یک شرکت بزرگ است و گاهی هم بین این دو رفت و آمد دارد اما در ایران این گونه نیست بنابراین در این وضعیت مسوولیت دانشگاه‌ها حتی در تولید فناوری بیشتر است و لذا نمی‌توان دقیقا همان الگویی را که در یک کشور پیشرفته است در ایران پیاده کرد.
پیشرفت در تولید و اقتصاد از پیشرفت در تولید علم سخت تر نیست
وی خاطرنشان کرد: این که پارک‌های علم و فناوری را در دانشگاه‌ها راه‌اندازی می‌کنیم یا عمده اختراعات ما جنبه دانشگاهی دارد تفاوتی است که باید به آن توجه کنیم و این وظیفه دانشگاه‌ها را سنگین‌تر می‌کند. اما در مورد نقش پیشرفت علمی در پیشرفت کل جامعه معمولا تا بحث پیشرفت علمی پیش می‌آید ما بلافاصله می‌گوییم خود آن علم به فناوری و تولید و کالا تبدیل شود خب ولی اگر ما در یک زمینه علمی جلو رفتیم تجارب این زمینه را چگونه می‌توان در زمینه‌های دیگر استفاده کرد؟ دوست دارم همکاران ما تجربه خود را بگویند که اگر ما در تولید علم جلو رفتیم آیا تولید علم آسان‌تر از یک تولید صنعتی است؟
آیا نیروی انسانی کم دانش‌تری می‌خواهد یا نیروی انسانی برجسته‌تری می‌خواهد که تربیت آن دشوارتر است؟ راه حل‌های تولید علم در مقیاس جهانی ساده‌تر از آن نیست که مثلا یک خودرو بسازیم که با استانداردهای جهانی تایید شود.
واعظ زاده با تاکید بر این که نباید داشته‌های خود را کم اهمیت جلوه دهیم، اظهار داشت: اگر کشور ما خوشبختانه در علم جلو رفته این همان قسمت مشکل کار است. کشورهایی در دنیا داریم که با استفاده از علم خارجی در فناوری و تولید کالا و خدمات جلو هستند و به شدت تلاش می‌کنند در علم هم جلو بروند و دانشگاه‌های آنها بتواند در تراز بین‌المللی دانشجو آموزشی دهد که نتوانسته‌اند.
حال که در این بخش دشوار به همت دانشمندان‌مان پیشرفت کرده ایم باید ببینیم چگونه می‌توانیم تجارب این بخش را به سایر بخش‌ها که گمان می‌کنم دشواری کمتری هم دارند منتقل کنیم.
وی با اشاره به این که تا همین دو، سه دهه اخیر پزشکان بنگلادشی در کشور فعالیت می کردند اظهار داشت: امروز چنان در تربیت نیروی انسانی موفق شده ایم که نه تنها نیاز به متخصصان و پزشکان خارجی نداریم که حالا با مشکل اشتغال فارغ التحصیان مواجهیم. بدین ترتیب تجارب موفقی را که در پیشبرد علم داشتیم می‌توانیم در اقتصاد، سیاست و امور اجتماعی نیز استفاده کنیم.
علت پیشرفت در حوزه علم رعایت چارچوب های علمی است
دکتر اکبرزاده نیز در ادامه بحث اظهار داشت: شاید علت این که در کارهای علمی به طور نسبی موفق بوده‌ایم این بوده که چارچوب‌های علمی را رعایت کرده ایم و اگر این روش را در برنامه‌ریزی بخش‌های دیگر هم به کار بگیریم موفق خواهیم شد. اگر این روش‌ها را در جامعه به عنوان یک فرهنگ نهادینه کنیم، طبیعتا شیوه‌های سعی و خطا کاهش پیدا خواهد کرد، راه‌های میان‌بر را پیدا خواهیم کرد و درصد خطای ما کاهش می‌یابد.
وی در عین حال تاکید کرد که موفقیت در حوزه علمی که اتفاقا حوزه پر رقابتی است نیز آسان به دست نیامده است. به گفته این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان وقتی می‌گوییم 2 درصد علم جهان را تولید می‌کنیم این طور نیست که بقیه جهان بیکار باشند دیگران هم تلاش می‌کردند و هم امکانات بیشتری داشتند چرا که اولین تحریم‌ها علیه ایران در حوزه علم شکل گرفته و از ابتدای انقلاب در حوزه علم و ارتباطات علمی با محدودیت مواجه بوده ایم حال آن که علم ماهیت جهانی دارد و وقتی ارتباطات کم باشد تاثیر خود را می‌گذارد لذا عرصه عرصه سختی بوده و در عین حال در این عرصه موفق شدیم چون روش علمی را درست به کار گرفتیم.
دکتر واعظزاده در ادامه به بیان مثالی در تایید اظهارات دکتر اکبرزاده پرداخت و گفت: ببینیم اگر بخواهیم مشکل اشتغال را به نحو علمی با روش حل مساله حل کنیم چگونه می‌شود. چون در چند نوبت برنامه‌هایی برای اشتغال در دولت‌های مختلف اجرا شد و هنوز در کنار تورم یکی از دو مساله اصلی ماست. اگر بخواهیم از روش علمی استفاده کنیم اول باید ببنیم مساله چیست. بیکاران ما چه کسانی هستند؟ آیا می‌توان یک طرح را بدون شناخت بیکاران اجرا کرد؟
به گمانم امروز خیلی عظیم بیکاران ما همین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند که در یک مرحله خوب عمل کردیم و آنها را تا حد بازار کار رسانده‌ایم اما نمی‌توانند وارد بازار کار شوند و بعد دیگر مشکل در روستاهاست.
وی در عین حال خاطرنشان کرد: خوشبختانه خدمات خیلی خوبی در روستاها انجام شده است یعنی در زمینه محرومیت زدایی ایران موفق بوده و سیمای شهر و روستا عوض شده است. اگر چه هنوز هم آثار نداری و تبعیض گاه مشاهده می‌شود اما در مجموع عملکرد موفقی داشتیم با این حال در حوزه فارغ التحصیلان دانشگاهی و روستاییان نیاز داریم که کار ایجاد کنیم.
واعظ زاده با بیان این که باید تعریف درستی از کار ارائه شود، اظهار داشت: آیا این که یک نفر سر کار برود کار است یا این که یک شغلی ایجاد شود ولو این که شاغلش وجود نداشته باشد؟ گاهی به این نکته توجه نمی‌شود یعنی اگر ما مثلا یک راه می‌سازیم و در این راه هزار کارگر مشغول به کار می‌شوند می‌گوییم هزار کار ایجاد کردیم در حالی که وقتی ساخت آن راه تمام شد آن هزار نفر دوباره بیکار می‌شوند اما اگر شرکتی تاسیس شد که این شرکت هزار پست سازمانی داشت آن وقت کار ایجاد شده است. این را باید برنامه‌ریزی کرد که برنامه‌ریزی آن به دانشگاه و اقتصاد و ... برمی‌گردد. اول باید ببینیم روش‌هایی که در کشور ما استفاده شده موفق بوده یا نبوده یا روش‌هایی که در جاهای دیگه اجرا شده موفق بوده یا نه.
تفاوت های آنها را بررسی کنیم به یک طرح نهایی برسیم و آن را به مشورت صاحب‌نظران بگذاریم و سپس در یک حوزه کسب و کار به اجرا بگذاریم و بعد اگر جواب داد عملی کنیم.
دکتر موسوی موحدی هم گفت: یکی از رمزهای موفقیت دانشگاه‌ها و مراکز علمی ما در تولید علم جهانی همین زاویه است که فرمودند روش علمی را به کار بردند. یعنی اول می بینیم چه مساله‌ای داریم، دوم این مساله را مطالعه کنیم که در سطح کشور و جهان چه کارهایی روی آن انجام شده است. سوم برنامه آن را تدوین کنیم و با روش‌های روشن تجربه شده آنها را دنبال کرده و به اطلاعاتی جدید برسیم بعد این اطلاعات را تحلیل و معنی کنیم. اگر چنین روشی در حوزه های دیگر غیر از حوزه علم هم استفاده شود قطعا موفق می‌شویم اما در سازمان‌های دیگر کسی را می‌خواهیم که داده را ایجاد و تحلیل و معنی کند که باید از طبقه دانشمندان باشد.
الان بیشتر چنین نیروهایی در کشور ما در دانشگاه‌ها هستند و تا زمانی هم که توزیع نیروها درست نشده باید سازمان‌های دیگر با دانشگاه ها وارد همکاری شوند.
همه مسوولیت تولید فناوری را نباید بر عهده دانشگاهیان دانست
دکتر صفوی در عین حال خاطرنشان کرد: به نظر من نباید همه مساله را متوجه دانشگاهیان بکنیم. قمستی از مسوولیت بر دوش مدیران کلان علمی کشور است که باید برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشند به عنوان مثال در زمینه به کارگیری نیروهای متخصص در صنایع فکر می‌کنم مقوله ارتباط با صنعت از دیر باز مورد بحث بوده ولی هیچ گاه یک برنامه‌ریزی مشخص و منسجمی به دانشگاه‌ها اعلام نشده در این راستا اگر برنامه‌های مشخصی از سوی مدیران کلان علمی کشور طراحی شود مقداری از معضل اشتغال کاسته شده و مقوله تبدیل علم به فناوری را هم به جاهایی می‌رسانیم.
وی گفت: در خصوص ارتباط علم و فناوری و این که کدام یک دشوارتر است به عنوان یک شیمیست معتقدم که این دو در یک تعادل با هم هستند. در واقع تولید علم امروز فناوری فردا و فناوری امروز زمینه‌ساز تولید علم فرداست و اینها به طریقی در ارتباط تنگاتنگ با هم هستند ولی نباید تمام مسوولیت‌ها را به عهده دانشگاهیان گذاشت. اگر برنامه‌ریزی صحیح صورت گیرد چه در زمینه ارتباط دانشگاه و صنعت و چه ارتباط تحقیقات بین رشته‌یی که باعث ایجاد فناوری‌های جدید می‌شود شاید خیلی سریع‌تر بتوانیم به یک پیشرفت علمی برسیم که به پیشرفت جامعه هم منجر می‌شود.
دکتر شمسی‌پور هم در ادامه به بیان خلاصه‌ای از چرخه علم و فناوری و رابطه بین آنها پرداخت وگفت: مبداء و اصل، تولید علم است. از علم به فناوری می رسیم. در قدم بعدی علم از آن فناوری استفاده و علم بیشتری تولید می‌کند و در ادامه این چرخه، علم بیشتر به فناوری بالاتر منجر می‌شود که هر مرحله از این چرخه صرفه‌های اقتصادی برای کشور دارد.
فناوری‌های نرم، نیاز اصلی کشور در روند پیشرفت
وی در ادامه به دسته‌بندی فناوری‌ها پرداخت و گفت: فناوری‌ها را به چهار دسته تقسیم می‌کنند یکی فناوری‌های مورد استفاده در تامین نیازهای اساسی جامعه مثل بخش کشاورزی، دسته دوم، فناوری‌هایی که در ارتقای کیفی و سلامت جامعه موثرند، دسته دیگر فناوری‌هایی که در خدمت تولید ثروت هستند و دسته چهارم فناوری‌هایی که الگوی مناسب اداره جامعه را ارائه می‌کنند و این همان نکته و گیری است که اشاره شد و نیازی است که جامعه دارد و این فناوری‌ها باید به موازات آن فراهم باشند. خصوصا دسته آخر که اگر روزآمد نباشد نمی‌تواند برای بخش‌های دیگر برنامه‌ریزی کند. بحث من این است که مقوله فناوری فقط به مسائل مادی نیست یک بعد آن مسائل اجتماعی خصوصا مدیریتی جامعه است. کلیدی که گم کرده ایم این است که اداره کشور باید علمی باشد و قسمت‌های تحت این مدیریت راهگشایی شود که پیشرفت کنند.
در خیلی کشورها مدیری که در مسوولیتی گمارده می‌شود باید در آن زمینه تحصیلات و تخصص و توانایی‌های مدیریتی داشته باشد - که بخشی ذاتی و بخشی اکتسابی و تجربی است - تا بتواند در مجموعه علم و فناوری هماهنگی ایجاد کند.
وی افزود: الان در مقایسه با کل هزینه‌های کشور تقریبا مجانی، نیروی انسانی سطح بالا تربیت می‌کنیم. واقعا اگر با کشورهای دیگر مقایسه کنید سرانه خرجی که برای یک دانشجوی دکتری می‌کنیم که اگر به آن سردنیا برود برایش سر و دست می‌شکنند تقریبا برای ما مجانی تمام شده و چیزی که متاسفانه در مدیریت نیاموخته‌ایم این است که چیزی که برای ما مجانی در می‌آید می‌گوییم خب دارد تولید می‌شود در حالی که اگر روی این سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی می‌شد و امکانات لازم در اختیار قرار می‌گرفت آن وقت چه می‌شد!
دکتر واعظزاده با اشاره به بخشی از اظهارات دکتر شمسی‌پور مبنی بر مجانی بودن مخارج تربیت دانشجویان دکتری گفت: فقط نباید امکانات مادی را لحاظ کرد. هر دانشجوی دکتری حدود 300 ساعت تدریس خصوصی در عالی‌ترین سطح علمی از من وقت می‌برد در حالی که اگر پیشنهاد 300 ساعت تدریس خصوصی با بالاترین مبلغ را به من بدهند نخواهم پذیرفت ولی برای یک دانشجو به طور طبیعی وظیفه من و سایر همکاران است که چنین کاری بکنند. شما چه طور این نیروی انسانی را لحاظ نمی‌کنید؟
دکتر شمسی پور تصریح کرد: منظور من این است که دستاوردی که حاصل شده در مقابل بودجه‌ای که صرف شده بسیار بالاتر است و باید به این دستاوردها توجه کرد.
دکتر واعظ زاده در پایان در پاسخ به سوال یکی از مخاطبان برنامه که پرسیده بود آیا از جوانان نیز برای شرکت در نشست‌های برنامه دعوت می شود، گفت: امیدواریم یک جلسه خاص را به جوانان اختصاص دهیم البته مانعی هم ندارد که در کنار همکارانمان، جوان‌ها هم باشند ولی ان‌شاء‌الله برنامه خاصی را هم با حضور جوانان برگزار می‌کنیم.
