دکتر صادق واعظ زاده، رئیس شورای عالی و رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در پنجمین کنگره پیشگامان پیشرفت در ابتدای سخنرانی خود به امکانات و سرمایه‌های مادی، منابع انرژی، موقعیت‌های جغرافیایی و سرمایه نیروی انسانی کشور اشاره کرد و با بی‌نظیر خواندن این سرمایه‌ها، این پرسش را مطرح کرد: در شرایطی که همه عناصر و لوازم پیشرفت را در اختیار داریم، چرا کشوری پیشرفته نیستیم؟
وی با تعریفی از پیشرفت، با بیان اینکه پیشرفت یک فرآیند و سیر است و هر فرایند و سیری زمانبر است و نیاز به زمینه‌هایی دارد اظهار داشت: باید ببینیم پیشرفت در چه زمینه‌هایی مد نظر ماست، آیا منظور از پیشرفت، پیشرفت راه‌ها، حجیم شدن صنعت، توسعه قشر کارگری و یا مباحثی اینچنینی است؟
دکتر واعظ زاده تاکید کرد: تمام ابعاد ذکر شده در پیشرفت را می‌توان در یک کلمه «پیشرفت خود» خلاصه کرد و بر این اساس خود ما، خود اجتماعی ما، خود ایران اسلامی باید پیشرفت کند.
واعظ زاده با بیان اینکه تا زمانی که خودیابی نکنیم و خود را که همه ابعاد در آن است را نشناسیم، پیشرفت واقعی رخ نخواهد داد و کسی که خود را فراموش کرده، مثل کسی است که در خواب است. بنابراین در اولین قدم، باید بیدار شود.
رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با بیان اینکه طی 300 – 400 سال قبل کشور ایران با مشکل خود فراموشی مواجه بوده است، تصریح کرد: با انقلاب اسلامی یک نوع بیداری در مردم صورت گرفت و مردم متوجه شدند که دچار یک نوع خود فراموشی بوده‌اند.
وی اضافه کرد: در حال حاضر ما در مرحله خودیابی هستیم و در واقع اگر بتوانیم نسبت به خودمان (خود مادی، معنوی و رسالت‌های اصلی خود) به یقین برسیم کار متقن و مستحکم پیشرفت آغاز می‌شود و این کار عظیمی است که از عهده مردم ایران بر می‌آید.
دکتر واعظ زاده تصریح کرد: ضد خود فراموشی، خودیابی است و باید تلاش کنیم تا با خودیابی و خودزایی یک خود جدید و حرکت جدید در تمامی زمینه‌ها ایجاد نماییم و جوانان در این مسیر نقش عمده‌ای برعهده دارند.
وي ادامه داد: پس از صفويه ما به خواب فرو رفتيم. در تاريخ ايران، چندين حرکت مهم براي بيداري به ملت وارد شد. اولين حرکت، انقلاب مشروطيت بود، دومين حرکت، ملي شدن صنعت نفت بود، اما حرکت موثر و اصلي، انقلاب اسلامي بود. در انقلاب اسلامي مردم بيدار شدند و متوجه شدند كه دچار خود فراموشي هستند. در حال حاضر ملت ايران در مرحله خوديابي است، ما مقدمات را گذرانده ايم، امكانات در اختيار ما است و انشاالله مي‌توانيم اين خود را خلق كنيم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: انقلاب اسلامي ايران نشان داد دين مي‌تواند نقش اساسي در تحولات اجتماعي ايفا كند. سپس ادامه داد: تعريف دين در ايران و غرب بسيار متفاوت است. متفكران دين دار در غرب معدود هستند و اگر دين دارند دين خود را پنهان مي كنند. در ايران پس از انقلاب، متفکران و صاحبان اندیشه و سیاستگزاران همه معتقد به دين هستند و دین در اجتماع نقشي اساسی دارد .
واعظ زاده تصريح كرد: ايران اسلامي از نظر سرمايه معنوي در درجه اول دنياست و حقايق تاريخي اين را تایید مي کند. ايران كشوري است كه متفكران دینی و ادبی و حکیمان آن در جامعه، زنده هستند. امروز دانش آموزان دبيرستاني سخن سعدي و مولوي را به راحتي درك مي كنند.
رئیس مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در بخشي از سخنان خود به مسئله از خود بيگانگي پرداخت و گفت: در گذشته جامعه‌شناسان بحث از خود بيگانگي را مطرح كردند و ماركس اعلام كرد سرمايه داري كارگران را از خود بيگانه مي سازد و باعث مي شود كارگر ديگر خود را احساس نكند و صرفا تبديل شود به يك ابزار.
وي افزود: در دوراني كه من دانشجو بودم اين مفهوم به حوزه سياسي منتقل شده بود. روشنفکران سیاسی معتقد بودند استعمار، ملت هاي تحت ستم را از خود بيگانه كرده است. اين فضا به ايران هم رسيد و در سال هاي دهه 1340 جلال آل احمد غربزدگي را به عنوان يك بيماري مطرح کرد. دكتر شريعتي نيز با اين پدیده تحت عنوان بازگشت به خويشتن مبارزه کرد . اما خطرناک تر از بیگانگی خود، فراموشی خود است. خودفراموشی یک مفهوم قرآنی است که موجب بی اثر شدن و باطل شدن اعمال و رفتار فرد و جامعه می شود بدون آن که کسی متوجه آن شود .
